Pada tahun 1986, Mahathir memilih untuk menganugerah projek Lebuh Raya Utara Selatan kepada syarikat milik persendirian UEM walaupun pada hakikatnya bahawa tawaran UEM:
– Yang paling mahal,
– Tidak mempunyai pengalaman pembinaan lebuh raya,
– Memerlukan jumlah tertinggi sokongan kewangan kerajaan
– Cadangan kadar tol tertinggi
– Kadar tertinggi kenaikan tol dan tempoh kutipan tol yang paling lama
– Anggaran kutipan tol tertinggi daripada pengguna dua kali ganda berbanding pembida lain.
Konsesi diberikan kepada UEM adalah untuk tempoh 30 tahun dan ia juga membenarkan UEM untuk mengendalikan dan mengenakan tol terhadap pengguna pada bahagian lebuh raya sudah siap dibina oleh Kerajaan.
Daripada 870km lebuh raya, UEM dibayar untuk membina 500km dan diberi percuma 370km yang telah siap dibina menggunakan dana awam untuk mengutip tol.
Sebenarnya. hampir 370km daripada 870km lebuh raya Utara Selatan itu sudah dibina sebelum Mahathir menjadi Perdana Menteri dan sebelum ia diswastakan kepada PLUS.
Selain itu kerajaan memberi UEM pinjaman sokongan sebanyak RM1.65 bilion daripada RM3.5 bilion anggaran kos pembinaan, kerajaan juga melindungi UEM daripada kenaikan kadar faedah, kenaikan inflasi, kadar mata wang turun naik dan memberikan mereka jaminan trafik minimum.
Ia adalah satu perjanjian yang sangat baik untuk sebuah syarikat swasta dan sebab atau kriteria untuk memilih UEM oleh Mahathir tidak pernah didedahkan kepada umum.
Selepas berdekad-dekad dimilik syarikat persendirian, Lebuhraya Utara Selatan – bersama-sama dengan lain-lain lebuh raya PLUS telah diambilalih sepenuhnya oleh Kerajaan pimpinan Perdana Menteri Najib Razak pada tahun 2011 dan kini 51% dimiliki oleh Khazanah dan 49% oleh KWSP. Kenaikan tol juga dirundingkan semula untuk menjadi lebih munasabah.
(Nota: walaupun Kerajaan membeli UEM pada tahun 1999. PLUS BHD telah disenaraikan secara berasingan pada tahun 2002 untuk membantu Renong /UEM mengurangkan hutang semasa kejatuhan ekonomi 1998)
Soalah menarik yang sepatut ditanya, mengapa projek lebuh raya 800km di Semenanjung padat dengan penduduk dibeban dengan kadar tol tinggi sedangkan lebuhraya pan-Borneo 2200km di rupa bumi yang tidak begitu ramai penduduknya di Sarawak bebas tol?.
Saya terfikir jika Najib adalah orang yang membina lebuh raya Utara Selatan 800km bukannya Mahathir, kita mungkin akan menikmati tol percuma hari ini.
Tetapi tiada siapa yang boleh dibandingkan dengan Tokong Lim Guan Eng yang menandatangani untuk membayar syarikat swasta sepenuhnya untuk kos pembinaan terowong tetapi memberikan mereka konsesi 30 tahun mengutip tol.
