Manifesto yang dilancarkan oleh Pakatan Rakyat pada 25 Februari lalu banyak membayangkan kecamukan pemikiran pemimpin pembangkang yang merumus dokumen tersebut.
Sekurang-kurangnya yang ketara ialah ketidak seimbangan kehendak politik setiap parti yang menganggotai Pakatan Rakyat dari segi dasar dan program.
Paling jelas ialah ketiadaan langsung sebutan mengenai pelaksanaan hukum hudud dan penubuhan Negara Islam yang menjadi teras kepada perjuangan Pas.
PKR dan Dap nampaknya sudah menyepaki bahawa manifesto Pakatan Rakyat bagi menghadapi Pilihan Raya Umum ke 13 tidak harus mengandungi apa-apa elemen yang boleh membawa maksud ia menyetujui penubuhan sebuah negara Islam atau versi modifikasinya yang dipanggil Negara Kebajikan.
Ini sebenarnya adalah tamparan paling hebat kepada parti Islam itu tetapi pelik sekali sedikit pun pemimpin Pas seperti Abdul Hadi Awang, Nik Aziz Nik Mat mahupun Majlis Syura Ulama Pas bersuara untuk menyatakan pendirian mereka mengenai perkara asas ini.
Adalah Pas sudah hilang taringna setelah teruk dibelasah dalamm isu kalimah ALLAH ataupun pimpinan Pas sudah berjaya dilunakkan oleh unsur-unsur liberalisme dan pluralisme PKR dan Dap?
Manifesto adalah dokumen terpenting sesebuah parti politik asas ketika ia menjejak kaki ke dalam gelanggang pilihan raya.
Ia memberi penjelasan secara mendalam mengenia program dan dasar yang bakal dilaksanakan sekiranya sebuah parti itu berjaya menubuhkan kerajaan.
Tujuan Pakatan Rakyat mengumumkan manifestonya jauh lebih awal daripada Barisan Nasional ialah untuk mengenengahkan cadangan-cadangannya jika ia berjaya menawan Putrajaya.
Namun sebaliknya langkah mendedahkan manifesto lebih dahulu daripada parti-parti lawan bukanlah satu strategi yang bijak.
Ia memberi peluang kepada BN umpamanya untuk menganalisa secara mendalam dan kemudiannya mengkritik isi kandungan dokumen itu secara terperinci.
Beberapa lompongan besar dikenalpasti dalam manifesto Pakatan Rakyat yang menjurus kepada kesimpulan bahawa PKR-Dap dan PKR sebenarnya tidak mengkaji dengan mendalam sebelum mereka merangka dokumen tersebut.
Mungkin ini berlaku kerana pembangkang sudah sedar bahawa banyak daripada janji mereka yang dimuatkan dalam manifesto umpamanya di Selangor gagal ditunai seperti janji air percuma serta beberapa tabung kebajikan untuk rakyat.
Memandangkan faktor ini manifesto Pakatan Rakyat bagi PRU13 amat sempoi dan dilihat seperti melepaskan batuk ditangga sahaja.
Manifesto itu semacam tidak serius untuk menangani pelbagai isu dan permasalah yang sebuah negara membangun yang dinamik dan maju seperti Malaysia.
Dalam erti kata lain manifesto Pakatan Rakyat seolah-olah telah disiapkan dalam keadaan tergesa-gesa dan tanpa perancangan rapi.
Terdapat beberapa perkara asas yang telah tercicir daripada manifesto tersebut dan kesemuanya adalah isu-isu penting yang pernah diperjuangkan dengan penuh semangat oleh Pakatan Rakyat pada awal pasca PRU 2008.
Salah satu dasar yang sering dikritik oleh Pakatan Rakyat dan tidak disebut dalam manifestonya ialah cadangan kerajaan BN untuk melaksanakan Cukai Barangan dan Perkhidmatan (GST) yang didakwa pembangkang akan membebankan rakyat terutamanya golongan yang berpendapatan rendah.
Rasional kerajaan untuk melaksanakan GST ialah keperluan untuk melebarkan jaringan kutipan cukai di luar kerangka pembayar cukai yang kini berjumlah lebih daripada 1.7 juta.
Sejak kerajaan membuat keputusan untuk melakasanakan dasar gaji minima yang berkuatkuasa 1 Januari 2013, suara pembangkang menentang GST sudah tidak lagi kedengaran membuktikan mereka sedar bahawa BN telha mengemukakan satu cadangan dasar percukaian yang menguntungkan ekonomi negara dan juga rakyat.
Begitu juga program-program kebajikan bagi kaum India yang terpinggir daripada arus ekonomi perdana tidak juga mendapat perhatian pimpinan Pakatan Rakyat ketika mendraf manifesto mereka.
Kemunduran kaum India dari segi pendidikan dan ekonomi telah diutarakan oleh pemimpin Hindraf seperti P. Waythamoorty dan kumpulan itu telah mendesak pemimpin Pakatan Rakyat untuk turut mengutamakan kepentingan kaum itu dalam dasar-dasar mereka.
Tanpa dasar serta program sosio-ekonomi yang jelas, nampaknya nasib kaum India di bawah Pakatan Rakyat akan bertambah teruk dan kebajikan mereka tidak akan dihiraukan.
Semua janji sejak 2008 untuk menyelesaikan masahah yang berkaitan sekolah-sekolah Tamil di Selangor dan Pulau Pinang tidak berjaya diselesaikan oleh pentadbiran Pakatan Rakyat di negeri berkenaan.
Isu tanah Kampung Buah Pala dan Taman Manggis sudah cukup sebagai contoh kegagalan Pakatan Rakyat untuk mengotakan janji dalam manifesto mereka.
Antara agenda Pakatan Rakyat semasa berjaya merampas lima buah negeri pada PRU 2008 ialah untuk mengadakan pilihan raya bagi memilih ahli-ahli majlis tempatan.
Di Perak umpamanya, percubaan telah dibuat dalam pemilihan Jawatankuasa Keselamatan dan Kemajuan Kampung (JKKK) tetapi digagal diperluaskan kerana tidak mendapat sokongan rakyat.
Malah negeri-negeri Pakatan Rakyat yang lain tidak pula mengikut jejak langkah Perak semasa negeri itu masih di bawah pentadbiran mereka lantas membuktikan cadangan tersebut hanya bermotifkan politik dan bukan untuk menjaga hak rakyat.
